Dokładność zegarków mechanicznych
Zegarki mechaniczne są uwielbiane za ich techniczną doskonałość i bogatą historię. Spójrzmy jednak prawdzie w oczy: nawet najtańszy zegarek kwarcowy marki Casio z pewnością będzie dokładniejszy niż jego szwajcarski automatyczny odpowiednik za kilka tysięcy dolarów. Nie oznacza to jednak, że zegarki mechaniczne nie mogą działać prawidłowo. W końcu zegarki – zgodnie z ich definicją – są urządzeniami służącymi do pomiaru czasu. Zatem właśnie w tym celu powinny być używane – zgodnie z przeznaczeniem.
W takim przypadku trzeba nastawić się na rozsądne oczekiwania. Jakiego stopnia dokładności możesz wymagać od zegarka mechanicznego? Jaki dzienny błąd jest uważany za akceptowalny? Poniżej postaramy się odpowiedzieć na te pytania. Zapraszamy do ciekawej lektury.
Odwieczna pogoń za kwarcem
Pierwszą i zresztą najbardziej oczywistą rzeczą, którą należy uwzględnić, jest to, że kaliber mechaniczny składa się z wielu drobnych szczegółów. Przykładowo, spirala balansu jest trzykrotnie cieńsza od ludzkiego włosa, a śrubki i koła zębate są tak małe, że praca zegarmistrza jest niemożliwa bez użycia precyzyjnych narzędzi i lup o wielokrotnym powiększeniu. W tym kontekście zaskakujące jest nawet to, że zegarek mechaniczny wyznacza czas z dokładnością do godziny, nie mówiąc już o minutach i sekundach.
Spróbujmy przedstawić w ujęciu procentowym stopień akceptowalnej dokładności mechanizmu jakościowego. Powiedzmy, że zegarek jest dokładny w 99,9%. Brzmi nieźle, prawda? To jednak oznacza, że jego dzienne odchylenie będzie wynosić 1 minutę i 27 sekund, a taka wartość jest już zdecydowanie niedopuszczalna. Zegarek o dokładności 99,977% (współczesny standard masowy) wskazuje błąd około 20 sekund w ciągu dnia. Innymi słowy, zegarki mechaniczne osiągnęły już próg swojej doskonałości i nigdy nie będą w stanie dogonić mechanizmów kwarcowych ze względu na czynniki zewnętrzne, które negatywnie wpływają na ruch: grawitację, magnetyzm i zmiany temperatury.
Czynniki wpływające na dokładność zegarków mechanicznych
Głównym czynnikiem wpływającym na dokładność zegarków mechanicznych jest grawitacja. W codziennym noszeniu pozycja zegarka na ręce stale się zmienia, co wpływa na stopień, w jakim siła ciążenia działa na koło balansowe. W związku z tym dokładność ruchu w różnych pozycjach może się różnić, powodując błąd zwany błędem pozycji.
Aby zminimalizować błąd pozycji, zegarek ustawia się w kilku pozycjach (od dwóch do sześciu, w zależności od klasy mechanizmu) i są to:
- 1 – tarczą do góry;
- 2 – tarczą w dół;
- 3 – koronką nawijającą do góry;
- 4 – koronką w prawo;
- 5 – koronką w lewo;
- 6 – koronką w dół.
Wahania temperatury to kolejny bardzo negatywny czynnik. Gdy temperatura wzrasta lub spada, stalowe części mechanizmu odpowiednio rozszerzają się i kurczą, z różną szybkością, co niezmiernie wpływa na dokładność.
Pola magnetyczne również wpływają na dokładność zegarków. Jest to szczególnie widoczne, gdy pod wpływem magnetyzacji cewki spirali balansu sklejają się ze sobą, a zegarek nagle przyspiesza o 30 lub więcej sekund na godzinę. W takich sytuacjach wymagane jest specjalne urządzenie odmagnesowujące, co jest zalecane dla każdego miłośnika mechaniki.
Dopuszczalna dokładność ruchu
Najlepszą dokładność demonstrują zegarki posiadające certyfikat chronometru, zgodny ze standardem COSC (jest to skrót od Contrôle Officiel Suisse des Chronomètres – oficjalny szwajcarski instytut chronometrii). Ich średnie dzienne odchylenie mieści się w granicach: 4/+ 6 sekund. W praktyce wygląda to z reguły tak, że takie zegarki osiągają błąd w granicach do ± 3 sekund/dobę. Tymczasem niecertyfikowane szwajcarskie zegarki zwykle działają z błędem do ± 5 sek./dobę, a nawet do ± 10 sek./dobę. Taki błąd również uważa się za akceptowalny, chociaż w takim przypadku trzeba będzie na nowo ustawiać czas mniej więcej raz w tygodniu.
